TECRÜBE İLE SABİT -46-

Mi­sa­fi­rin Ya­şı­na Ba­kıl­maz

Ma­ra­buz; Sarız, Afşin, El­bis­tan ara­sın­da ol­duk­ça da­ğı­nık ve bir o ka­dar­da dağ­lık bir köy. Afşin’e 30 km. me­sa­fe­de olan köyün hemen gi­ri­şin­de yer alan ve is­mi­ni, ku­rul­du­ğu te­pe­nin üç ta­ra­fı­nı saran Hur­man ça­yın­dan alan Hur­man Ka­le­si yer al­mak­ta­dır. Bu ka­le­nin hangi dö­ne­me ait ol­du­ğu tes­pit edi­le­me­se de Roma dö­ne­mi­ne ait ol­du­ğu tah­min edil­mek­te­dir. De­fi­ne­ci­le­rin eliy­le yı­kı­mı hız­lan­dı­rı­lan bu kale Hur­man Ka­le­si is­mi­nin yanı sıra Ma­ra­buz Ka­le­si ola­rak da anıl­mak­ta­dır. Do­ğu­yu ba­tı­ya bağ­la­yan ker­van yolu üze­rin­de bu­lu­nan ve ol­duk­ça gör­kem­li olan bu kale, ti­ca­ret yol­la­rı­nı em­ni­yet al­tı­na almak ve ile­ti­şim sağ­la­mak dı­şın­da, ya­pı­sal bü­tün­lü­ğü­ne ba­kı­la­rak gar­ni­zon ve sa­vun­ma amaç­lı­da kul­la­nıl­dı­ğı ka­na­ati uyan­dır­mak­ta­dır.
Yüklü deve ka­tar­la­rı­nın yanı sıra Yörük ker­van­la­rı­nın da geçiş gü­zer­gâ­hı olup Adı­ya­man’ı Kay­se­ri’ye bağ­la­yan bu yol, eş­kı­ya­la­rın ve asker ka­çak­la­rı­nın ba­rın­ma­sı­na ol­duk­ça el­ve­riş­li bir ya­pı­ya sa­hip­tir. Bu tip ka­ran­lık adam­la­rın, ka­ran­lık­ta ka­ran­lık iş[1] çe­vir­me­le­ri da­ha­da kolay ol­du­ğu için bu­ra­lar­da ge­ce­le­ri se­ya­hat etmek pek tekin bu­lun­maz­dı. Onun için ak­şa­ma yakın va­kit­te ilk köyde mi­sa­fir olu­nur, tek­rar yola revan olmak için yer­le­rin ağar­ma­sı, gü­ne­şin ışı­ma­sı bek­le­nir­di.
Dev­le­tin kol­luk kuv­vet­le­ri­nin kâfi gel­me­di­ği, vahşi ba­tı­yı an­dı­ran bu böl­ge­de ya­şa­yan Me­mi­li Kâye (1846-1908)’nin ha­nı­mı Dudu Hatun(1844-1927), Sarız’ın İnce­de­re kö­yün­den Ömer Ağa­la­rın kı­zı­dır. 13 ya­şın­da gelin gelen Dudu hatun dokuz oğlan beş de kız olmak üzere on dört ço­cu­ğun ana­sı­dır. İşte o dokuz oğ­lan­dan bi­ri­si de Haşim Ağa­dır(1878-1960).
Aslı Avşar olan Dudu hatun ola­bil­di­ği­ne çö­mart[2] ol­ma­sı­nın ya­nın­da ol­duk­ça mahir ve bir o ka­dar­da bilge bir ha­tun­dur. Ge­lin­lik çağa ge­lin­ce­ye kadar yay­la­lar­da geçen genç kız­lık yıl­la­rın­da bü­yük­le­rin­den gör­dü­ğü her şeyi ka­fa­sı­na nok­ta­sı nok­ta­sı­na kay­det­miş­ti. Şehre in­me­den, mek­tep-med­re­se gör­me­den bir insan nasıl bu kadar kendi ken­di­ne yeter bi­ri­ki­me sahip olur, şaş­ma­mak müm­kün değil. Tam ola­rak oba­lar­da bu­lu­nan ve her işe aklı eren bilge ka­dın­lar­dan­dı. Kimin akla ih­ti­ya­cı olsa onu bulur, kimin başı sı­kış­sa ona ge­lir­di.
O va­kit­ler bu­ra­lar ten­ha­lık yer­ler­di. Yok-yok­luk için­dey­di. Hasta olan­lar dok­to­ra gi­decek im­kâ­nı bulsa dö­necek vakti bu­la­maz­dı. Sabah eza­nın­da kal­kı­la­cak, hay­van sır­tın­da yola çıkıp 75-80 km me­sa­fe­de­ki tek dok­tor­lu şehre gi­de­rek mu­aye­ne olup ilaç­la­rı­nı ala­cak, o gün handa ya da şehre yakın bir köyde mi­sa­fir ola­cak, dev­li­si[3] gün sabah eza­nın­da kal­kıp Ma­ra­buz’a ge­le­cek­sin. Bunun kışı var, fır­tı­na­sı var, ayazı var eş­kı­ya­sı var, hır­lı­sı-hır­sı­zı var… var da var.
İşte böyle me­şak­kat­li bir dö­nem­de dağ köy­le­ri kendi ken­di­ne ye­tecek be­ce­ri­si olan in­san­la­rı kendi için­de ye­tiş­ti­rir­di. Ne­sil­den ne­si­le ak­ta­rı­lan şi­fa­cı­lık ge­le­ne­ği bu in­san­lar eliy­le devam et­ti­ri­lip in­san­lar te­da­vi edi­lir­di elden gel­di­ğin­ce. Bu der­viş gö­nül­lü bilge ki­şi­le­re top­lum içe­ri­sin­de haklı ola­rak çok da saygı du­yu­lur­du.
Nasıl du­yul­ma­sın ki; kolu kı­rı­lan ona ge­lir­se, karın ağ­rı­sı çeken ona mü­ra­ca­at eder­se, vü­cu­du­nun her­han­gi bir böl­ge­sin­de bir şiş­lik olu­şan ondan medet[4] umar­sa, çıban çıkan ona ko­şar­sa ve hep­sin­den daha önem­li­si onun­da bun­la­ra çare ol­du­ğu bi­ri­ne saygı ve hür­met gös­ter­me­nin dı­şın­da başka ne se­çe­nek ola­bi­lir­di ki?
İşte bu say­gı­yı faz­la­sıy­la hak eden Dudu ha­tu­nun evi doğal ec­za­ne gi­biy­di. Karnı ağ­rı­ya­na varsa ebem­gü­me­ci veya ıh­la­mur, daha da ol­ma­dı kekik kay­na­tı­lıp suyu içi­ri­lecek, sızı olan­la­rın sız­la­yan yer­le­ri­ne ko­yun­gö­zü [5]ezi­le­rek sa­rı­la­cak, başı ağ­rı­ya­na belli oran­da ısı­tı­la­rak tuz ve­ya­hut pa­ta­tes di­lim­le­ne­rek bez ara­sı­na ko­nu­la­rak bağ­la­nı­la­cak, ya­ra­lan­ma so­nu­cu ka­na­yan yere tütün ba­sı­la­cak, her hangi bir yeri kı­rı­lan olur­sa doğ­ran­mış sa­bu­na yu­mur­ta akı ka­tı­la­rak yoğ­ru­lan macun kü­çük­baş hay­va­nın karın zarı ile sa­rı­la­rak bağ­la­na­cak, çıban çıkan ki­şi­nin çı­ba­nı ye­te­rin­ce ol­gun­la­şın­ca yağlı hamur veya közde piş­miş soğan sa­rı­la­rak çı­ba­nın pat­la­ma­sı sağ­la­na­cak, elin­de sinil (siğil) çı­ka­nın si­ni­le­ri (si­ğil­le­ri) sa­yı­la­rak her biri için bir ar­pa­ya bir Elham üç İhlâs oku­na­rak su değ­me­yen bir yere -ge­nel­de temel taş­la­rı­nın ara­lı­ğı­na- bı­ra­kı­la­cak, ma­ya­sıl olana kirpi eti ye­me­si tav­si­ye olu­na­cak, kro­nik ro­ma­tiz­ma ağ­rı­sı olan­la­rın ba­cak­la­rı­na la­ha­na yap­ra­ğı sa­rı­la­rak ha­vay­la te­ma­sı ke­si­lecek şe­kil­de bağ­la­nıp ak­şam­dan sa­ba­ha kadar çö­zül­me­me­si tav­si­ye edi­lecek, daha bu da yet­mi­yor gibi gö­zü­ne boz at­tı­ğı için görme ye­ti­si­ni kay­be­den koyun, keçi ve dahi bu­za­ğı­la­ra için ha­van­da dö­vü­len cam tozu tül­bent­ten ele­ne­rek ko­yun­la­rın gö­zü­ne üf­le­ne­rek gö­zü­nü -halk di­lin­de boz attı diye tabir edi­len ka­ta­rak- ka­pa­tan per­de­den kur­ta­rı­la­cak, doğum ya­pa­cak olan ge­lin­le­re ebe­lik ya­pı­la­cak. Kud­re­ti yeten has­ta­lar Dudu ha­tu­nun ya­nı­na gelir, ge­le­me­yecek du­rum­da olan has­ta­nın ya­nı­na Dudu hatun gi­der­di.
Tüm bun­la­rın yanı sıra ümmi ol­ma­sı­na rağ­men iyi de bir şa­ir­dir Dudu hatun. ‘İrti­ca­len söy­le­di­ği de­yi­şet­le­ri­ni ak­lın­da tutar, yeri gel­dik­çe de tek­rar söy­ler­di,’ diyen babam Osman (Opbam)’dan din­le­dim,’ diyen Haşim ağa­nın oğlu Osman (1913-1981)’dan olma to­ru­nu Haşim Ka­len­der (1952) ho­ca­mın ağ­zın­dan din­le­ye­lim ya­şan­mış­lı­ğın ge­ri­si­ni. Söz artık Haşim Ka­len­der’in;
‘Bizim aile­ye şa­ir­lik Da­da­loğ­lu so­yun­dan olan Dudu Ha­tun­dan geç­miş­tir der­sek doğru bir tes­pit­le hakkı tes­lim olu­ruz.
Beş kız­dan bi­ri­si olan Zilfi kızı, Tür­koğ­lu’nun Ha­cı­be­bek kö­yü­ne gelin eder­ler. Bah­se­di­len köy ile Ma­ra­buz arası 220 km. O vak­tin şart­la­rın­da gidip gelme büyük me­şak­kat­li iş­le­rin ba­şın­da gel­mek­te­dir. Ha bu yaz ha bu güz der­ken bir türlü gör­me­ye gi­di­le­me­yen Zilfi ya­ka­lan­dı­ğı aman­sız has­ta­lık­tan kur­tu­la­ma­ya­rak vefat eder. Vefat ha­be­ri anası Dudu Ha­tu­na ula­şır. Gelin edip gön­der­di­ği, bir defa bile gör­me­ye gi­de­me­di­ği Zilfi için yanıp tüten Dudu Hatun ne dedi, ne kadar dedi de bize bu kadar ulaş­tı orası bize ka­ran­lık.
Opbam’dan din­le­di­ği kadar not eden Osman oğlu Haşim Ka­len­der’in not def­te­rin­de şu ağıt ya­zı­lı­dır:
Aççı[6]'ya Pınar eş­tir­dim
Zil­fim gelip içer deyi.
Daha umut edi­yo­rum
Sehil evi göçer deyi.

Gel Memi ya­nı­ma otur
Seni de kur­ban ede­rim
Ev se­nin­de emek benim
Kor da kı­zı­ma gi­de­rim.

Zil­fim'in sefil em­mi­si
İk’elin sok­muş koy­nu­na
Get kı­zı­mın evin getir
Ve­ba­li senin boy­nu­na.

Gece get­tim günüz get­tim
Va­ra­ma­dım handa yat­tım
Benim gibi ana bat­sın
Abi­zet’i kur­ban ettim.

Zülfi kı­zı­nın ağ­zıy­la:

Hur­man üstü ko­nal­ga­mız
Nasip olup ko­na­ma­dım.
Bey ba­ba­mın ko­na­ğı­na
Sal­la­nıp da ene­me­dim.

Bir taş di­ker­ler ni­şa­na
Anam ağlar yana yana
Ağa babam yar­dım etsin
Bibim oğlu pe­ri­şa­na.

Meş­hur Lor­şun’lu Dir­gen Ali’nin ha­nı­mı Haçce -Ha­ti­ce- Ba­ba­mın bi­bi­si,[7] Haşim Ağa­nın ba­cı­sı, Dudu ha­nı­mın da kı­zı­dır.
Dir­gen Ali gibi bir ada­mın ha­nı­mı ol­ma­nın ya­nın­da şa­ir­li­ğiy­le de öne çıkan Hacce Ha­tu­nun mi­sa­fir kon­du­rup gö­çür­me­si­nin ya­nın­da o dö­ne­mi an­la­ma açı­sın­dan de­yi­şet­le­ri de bir o kadar kıy­met­li­dir.
Ba­ba­sı Me­mi­li gibi Haşim ağada Ma­ra­buz kö­yün­de bir­den fazla dönem muh­tar­lık yap­mış­tır. Köy en­ge­be­li arazi üs­tü­ne kon­du­ğu için ge­nel­lik­le ge­çi­mi hay­van­cı­lık üs­tü­ne­dir. Yani yay­la­cı­lık üst se­vi­ye­de­dir. Her­kes işin­de gü­cün­de­dir ama yine de kav­ga­lar, çe­kiş­me­ler eksik ol­mu­yor doğal ola­rak. Ve ne yazık ki her za­man­ki prob­lem yani güç­lü­nün haklı ol­du­ğu prob­le­mi yine kar­şı­la­rın­da­dır köy­lü­le­rin. Bu dönem hiç bit­me­miş­tir. Yine güçlü olan hak­lı­dır. Hak­sız­lı­ğa uğ­ra­dı­ğı­nı dü­şü­nen karşı ta­ra­fın der­di­ni dev­le­te an­la­ta­cak im­kâ­nı da yok­tur. Zen­gin var­ken fa­ki­ri kim din­ler. Bütün bu şart­lar haklı ama zayıf ola­nın hak­kı­nı kendi eliy­le alma ci­he­ti­ne git­me­si­ne yol açmış, bu da kavga ve gü­rül­tü­nün hiç bit­me­me­si­nin temel se­bep­le­rin­den biri ol­muş­tur. Dağ­lık ve bir o ka­dar­da da­ğı­nık olan köy­ler­de ya­şa­yan köy­lü­ler Cuma na­ma­zı için cu­ma­dan cu­ma­ya bir araya gel­mek­tey­di­ler. Has­mı­na diş bi­le­yen­ler de’nasıl olsa o Cuma na­ma­zı­na köye gelir. Ya Allah ona verir ya bana,’ di­ye­rek öf­ke­si­ni bi­le­ye­rek cuma gü­nü­nü bek­ler­di. Bek­len­di­ği­ni bile bile na­ma­za gelen ha­sım­lar ya ab­dest alır­ken ya da al­dı­ğı ab­des­tin ya­şı­nı yü­zün­den si­ler­ken ya si­lah­la ya da ucu eğri han­çer­le kan revan için­de ka­lır­dı. Vu­ku­at­sız Cuma geç­mez­di dense ye­riy­di.
Hur­man ça­yı­na ka­rı­şan Ör­dek­li de­re­si üze­rin­de su de­ğir­me­ni olan Haşim ağa kü­se­ni ba­rış­tır­mak­tan, dö­vü­şe­ni ka­ra­kol­dan al­mak­tan usan­mış­tı artık. Yok­luk bir yer­den, bunca hu­zur­suz­luk bir yer­den ada­mın ca­nın­dan bez­di­ği bir dö­nem­di dönem. De­ğir­men var ama un öğüt­me­ye ge­ti­recek kadar buğ­da­yı veya ar­pa­sı ol­ma­yan kom­şu­la­rın için­de ya­şa­mak­ta­dır Haşim ağa. Evde bir de mi­sa­fi­ri var­dır. Evde bu­lu­nan son undan üç baz­la­ma yapan ha­nı­mı Sel­ver hatun bi­ri­ni ken­di­si alır, bi­ri­ni mi­sa­fi­re, bi­ri­ni de Haşim ağaya verir. Mi­sa­fir ve Sel­ver hatun ek­mek­le­ri­ni yer­ken Sel­ver Hatun Haşim ağa­nın ek­me­di­ği­ni ye­me­di­ği­ni görür ve se­be­bi­ni sorar. Sa­bah­tan bu ta­ra­fa bir şey ye­me­yen Haşim ağa, ‘ben­den daha aç bi­ri­si ge­lir­se ona ne ve­re­ce­ğiz Sel­ver hatun. Siz ye­di­niz, benim ek­me­ği­me ka­rış­ma­yın,’ der. Ara­dan bir saat geç­me­den uzak­tan bir adam si­lu­eti be­li­rir. ‘Sel­ver Hanım ek­me­ğin sa­hi­bi ge­li­yor,’ der Haşim ağa. Gelen yolcu yak­la­şır, elin­de­ki değ­ne­ği ona mı yük, yolcu değ­ne­ğe mi yük tam belli değil. Selam ve­re­rek ken­di­ni zor yere atan yol­cu­nun,’üç gün­dür hiç­bir şey ye­me­dim. Allah rı­za­sı için bana bir ekmek ve­re­mez mi­si­niz?’ de­me­si kar­şı­sın­da ve­recek ek­me­ğin ol­ma­sın­dan ötürü ke­yif­le­nen Haşim ağa Sel­ver’e,’hele bir tas çal­ka­ma yap, ek­me­ğin sa­hi­bi geldi,’ di­ye­rek ses­le­nir­ken­key­fi­ne di­yecek yok­tur. Elin­de­ki ek­mek­ten başka yi­yecek bir şey­le­ri­nin ol­ma­yı­şı ne gam. ‘Rızık ve­ri­ci var­ken kay­gı­lan­ma­ya ne hacet,’ di­ye­rek iç hu­zu­ru­nu dışa yan­sı­tır.
Vakit ikin­di­yi biraz geçer:
Ma­ra­buz’un daha üs­tün­den Ar­mu­ta­lan ta­ra­fın­dan de­ğir­me­ne üze­rin­de sek­lem[8] yüklü eşek önde, adam ar­ka­da de­ğir­me­ne doğru ge­li­yor. Haşim ağa de­ğir­me­nin kaç gün­dür dön­me­yen ta­şı­na yol ve­ri­yor, buğ­da­yı un ede­rek gelen yol­cu­yu uğur­lu­yor. Her öğü­tü­len undan de­ğir­men­ci hakkı diye bir hak vardı. Un sa­hi­bi­nin de rıza gös­te­re­ce­ği bir mik­tar un Haşim ağaya ka­lı­yor. De­ğir­men ta­şı­nın et­ra­fı­nı ve un tek­ne­sin­de kalan un toz­la­rı­nı da te­miz­le­ye­rek bi­rik­tir­di­ği un ile doğ­ru­ca eve va­rı­yor. Ha­nı­mı Sel­ver’e uza­ta­rak,’tez hamur yoğur, bu günkü mi­sa­fi­ri­mi­zin kıs­me­tin­den biz de na­sip­len­dik,’ di­ye­rek gelen mi­sa­fi­rin rız­kıy­la gel­di­ği­ni ve ken­di­le­ri de bu rı­zık­tan na­sip­len­dik­le­ri için Allah’a hamd edi­yor.
Sel­ver hanım gelen unu bir le­ğe­nin için­de yo­ğu­rur ve yo­ğur­du­ğu ha­mur­dan dört adet baz­la­ma ya­pı­yor. Bi­ri­ni mi­sa­fi­re, bi­ri­ni ken­di­ne ayı­rır, iki­si­ni de Haşim ağaya verir.
***
Dedem Haşim Ağa­nın mi­sa­fi­ri ol­ma­dı­ğı bir günde -ki mi­sa­fir­siz gün geç­mez­miş- ebem Sel­ver ya­tak­la­rın yüz­le­ri­ni yı­ka­mak için yor­gan­lar­dan sö­kü­yor. Dı­şa­rı kur­du­ğu don ka­za­nı­nın ate­şi­ni har­lı­yor. Isı­nan su ile meşe kü­lüy­le yı­ka­yıp ikin­di gü­ne­şi­ne karşı ser­mek­te­dir. Yol ça­tı­na çok yakın olan ev­le­rin­den, yol­dan bir yol­cu­nun yü­rü­dü­ğü­nü gören Haşim ağa yol­cu­ya ses­le­ne­rek;’yol uzun vakit dar. Bu saat de yola devam etmen doğru değil. Hır­lı­sı var hır­sı­zı var. Dağ­lar eş­kı­ya dolu. İki saate kal­maz gün aşar. Bugün bizim mi­sa­fi­ri­miz ol. Yola sabah revan olur­sun,’ diyor. Sel­ver ebem te­laş­la­nı­yor. ‘Haşim ağa, ya­tak­la­rın yüz­le­ri­ni yı­ka­dım. Mi­sa­fir ala­cak du­rum­da de­ği­liz,’ dese de Haşim ağa­nın ıs­ra­rı kar­şı­sın­da adam eve doğru yü­rü­me­ye baş­la­mış­tır bile. Yak­laş­tı­ğın­da ge­le­ni ta­nı­yor­lar ama Sel­ver Ha­tu­nun bu durum hiçte ho­şu­na git­mi­yor doğ­ru­su. Çünkü gelen adam dü­ğün­ler­de zurna ça­la­rak ge­çi­mi­ni sağ­la­yan ve el­bi­se­le­ri­nin kir­li­li­ğin­den do­la­yı her­ke­sin Kirli Bayro diye ta­nı­dı­ğı Bayro idi.
Sel­ver ebe­min te­la­şı bo­şu­na değil an­la­ya­ca­ğı­nız.
Küs­te­re[9]den fark­sız içi kir­den sim­si­yah tır­nak­la­rı, kir­den ten ren­gi­ni yi­tir­miş el­le­ri, giy­di­ği es­vap­la­rın ren­gi­ni tes­pit et­mek­te zor­la­nıl­dı­ğı, kı­lı­ğıy­la kı­ya­fe­tiy­le bitli ol­du­ğu ha­lin­den belli olan Bayro’yu mi­sa­fir et­me­nin doğru ol­ma­dı­ğı­nı dü­şü­nen Sel­ver ebem; ‘Haşim ağa, ben ya­tak­la­rı yeni yı­ka­dım. Bayro ye­me­ği­ni yesin direk git­sin. Vakit ikin­di yeni oldu. Gi­de­ce­ği yere daha ka­vu­şur,’ diyor. Haşim dedem:
‘Sel­ver, bu Bayro değil, bu Hızır aley­his­se­lam.’ der Sel­ver Ebem:
‘Hızır aley­his­se­lam’ın böyle kirli tır­nak­la­rı, böyle kirli sa­ka­lı, es­va­bın­dan bı­çak­la ka­zı­na­cak kadar kirli üstü mü olur? di­ye­rek kar­şı­lık ve­rin­ce Haşim dedem:
‘Allah bizi sı­na­mak için Hızır aley­his­se­lam’ı böyle kirli tır­nak­lı, uzun sa­kal­lı gön­de­re­bi­lir. Ta­nı­maz­sak nasıl dav­ra­na­ca­ğı­mız ko­nu­sun­da im­ti­han edi­yor bizi,’di­ye­rek ko­nu­yu ka­pa­tır.
Sel­ver ebem mi­sa­fir et­mek­ten ka­çın­dı­ğın­da değil, ya­ta­cak yor­gan­la­rın yüz­le­ri­nin ol­ma­yı­şın­dan ötürü te­dir­gin olu­yor. Me­le­fe­nin yüzü kir­len­se çı­ka­rıp çı­ka­nır, me­le­fe­nin kı­lı­fı kir­le­nir­se daha çok iş çı­ka­ca­ğı için yat­ma­sı­na gönlü razı gel­mi­yor. Dedem Haşim ağa:
‘Sel­ver Hanım, bu arada yeni ek­me­ğin ya­nın­da ay­ran­da getir, Bayro kar­nı­nı do­yur­sun. Bugün mi­sa­fi­ri­miz yok diye dü­şü­nür­ken, Allah’a hamd olsun Bayro’nun kı­lı­ğın­da Hızır aley­his­se­lam’ı gön­der­di.’ de­yin­ce ebem yine da­ya­na­maz ve:
‘Yahu Haşim ağa, etme, bu her­ke­sin bil­di­ği kirli Bayro,’ der, de­me­si­ne de… sonuç de­ğiş­mez tabi ki.
Dedem o gün Bayro’yu mi­sa­fir edi­yor. ‘Su Ör­dek­li de­re­sin­den, kül ocak­tan, bir daha yı­kar­sın,’ di­ye­rek mi­sa­fir ko­nu­sun­da­ki tu­tu­mu­nu or­ta­ya koyup ko­nu­yu ka­pa­tı­yor.’
****
‘Biz dost­lu­ğu, ya­ren­li­ği, mi­sa­fi­re hür­me­ti, ata­dan böyle gör­dük,’ diyen Haşim Hocam an­lat­ma­ya devam edi­yor:
‘Biz­le­ra­ile ola­rak böyle gö­rün­ce kar­şı­mız­da­ki in­san­la­rın­da böyle dav­ran­dı­ğı­nı-dav­ra­na­ca­ğı­nı dü­şü­nür­dük doğal ola­rak. Bu dü­şün­ce­nin aksi yö­nün­de bir dav­ra­nış­la kar­şı­laş­mak, bizim gibi ye­tiş­miş in­san­lar için ke­li­me­nin tam an­la­mıy­la büyük bir hayal kı­rık­lı­ğı­dır. ‘Kişi kar­şı­sın­da­ki­ni kendi gibi bilir.’ der­ler ya o hesap bi­zim­ki­si. Biz böyle gör­dük, böyle bilir ve her şeye rağ­men böyle ya­şa­ma­ya gay­ret gös­te­ri­riz. Ge­ri­si her­ke­sin kendi bi­le­ce­ği…bizde mi­sa­fir, onu gön­de­re­nin ha­tı­rı­nı tem­sil eder, ha­tı­rı her şeyin üs­tün­de ola­nın ha­tı­rı­dır bu!
Emmim Hacı Ahmet (1930-1986)Sa­rız- B.Sö­be­çi­men’de ika­met eden tey­ze­si­nin oğlu Şükrü Kılıç’ın evine uğrar. Ka­pı­yı çalar, Şükrü’nün ikin­ci ha­nı­mı ol­du­ğu­nu tah­min et­ti­ği bir kadın açar ka­pı­yı ve kim ol­duk­la­rı­nı sorar içe­ri­ye davet et­me­den. H. Ahmet emmim ka­dı­na Şükrü’nün nerde ol­du­ğu­nu so­run­ca kadın Şükrü’nün evde ol­ma­dı­ğı­nı söy­ler. Söy­le­me­si­ne söy­ler ama zi­ya­ret­çi­ler, buyur et­me­ye ni­yet­li ol­ma­yan bu ka­dı­nın gön­lü­ne bı­rak­ma­ya­rak tek­lif­siz­ce içeri gi­rer­ler. Gi­rer­ler di­yo­rum çünkü H. Ahmet em­mi­min ya­nın­da bir de ar­ka­da­şı var­dır.
Evin ha­nı­mı da em­mim­de bir­bir­le­ri­ni ilk defa gö­rü­yor­lar. Çünkü Şükrü’nün ilk ha­nı­mı vefat etmiş o da bu ha­nım­la ev­len­miş­ti.
Em­mim­le­rin içeri da­vet­siz gir­me­si kar­şı­sın­da yüzü ası­lan hanım aç mı­sı­nız, susuz mu­su­nuz demek şöyle dur­sun, em­mim­le­rin girip otur­du­ğu odaya bile uğ­ra­maz. Girip çık­tı­ğı oda­la­rın ka­pı­sı­nı da ol­duk­ça sert açıp ka­pa­ya­rak içer­de­ki mi­sa­fir­le­re gö­nül­süz­lü­ğü­nü açık­ça belli eder.
Emmim çok geç­me­den bu dav­ra­nış­la­rın far­kı­na varır. Daha fazla otur­ma­nın bir an­la­mı ol­ma­dı­ğı­nı dü­şü­ne­rek ar­ka­da­şı­na; ‘hadi kal­ka­lım,’ der. Zira kim­se­nin içeri girip hoş gel­miş­si­niz bile de­me­di­ği bir evde daha fazla bek­le­me­nin ömre ziyan ol­du­ğu­nu dü­şü­nür ve mi­sa­fi­riy­le bir­lik­te ayak­la­nır­lar.
Ken­di­le­ri­ne ya­pı­lan bu mu­ame­le­nin ağır­lıy­la dış ka­pı­yı açar­lar. Mi­sa­fir mu­ame­le­si­ni çok gör­dü­ğü ko­nuk­la­rın kalk­tı­ğı­nı gören kadın on­la­ra doğru yürür ve:’Şükrü’ye ne di­ye­cek­ti­niz, kim­di­niz, Şükrü so­rar­sa kim geldi di­ye­yim?’ der. H. Ahmet emmim de:
‘Bak bunu ha­tır­lat­tı­ğı­na iyi ettin. Ben Haşim'in oğlu Hacı Ahmet'im. Tey­ze­min oğlu Şükrü'ye selam söyle. Mi­sa­fi­ri ile be­ra­ber geldi, çok se­la­mı var der­sin. Haa, bir de seni Şükrü'nün ye­ri­ne bo­şu­yo­rum, bunu da Şük­ri­ye söyle,’ der ve ora­dan ay­rı­lır­lar.
Şükrü akşam olup eve ge­lin­ce ye­me­ği­ni ye­dik­ten sonra…
‘Ben evde yok­ken eve gelen giden oldu mu? der.
‘Haşim’in oğlu Hacı Ahmet diye biri geldi, se­la­mı var. Deli mi akıl­lı mı ne? Seni Şükrü'nün ye­ri­ne bo­şu­yo­rum dedi gitti,’ der. Şükrü de:
‘Hacı Ahmet bo­şa­dı ise ben de üçten do­ku­za seni bo­şu­yo­rum, boş­sun!’ der. Ha­nı­mı­nı boşar.’
Bu­ra­da oku­yu­cu­ya Hz. İbra­him’le il­gi­li bir kıs­sa­yı ha­tır­lat­mak­ta fayda gö­rü­yo­rum:
Hz. İbra­him ka­rı­sı­nı ve oğlu İsmail’i Mekke ci­va­rın­da bir yere yer­leş­tir­miş ve on­la­rı Allah’a ema­net ede­rek geri dön­müş­tü. Hz. İsmail orada bü­yü­müş ve ora hal­kın­dan bir kızla ev­len­miş­ti. Ken­di­si av­cı­lık­la ge­çi­nen bir kim­sey­di. Bir gün ava çık­tı­ğın­da ba­ba­sı İbra­him pey­gam­ber ken­di­le­ri­ni zi­ya­ret için oraya geldi. Hz. İsmail’in eşi mi­sa­fi­re karşı ge­rek­li hür­met ve say­gı­yı gös­ter­me­di­ği gibi İbra­him pey­gam­be­rin du­rum­la­rıy­la il­gi­li sor­du­ğu so­ru­la­ra da şi­kâ­yet­çi ola­rak ce­vap­lar verdi. Gün­yü­zü gör­me­di­ğin­den, yok­luk­tan, is­te­di­ği­ni elde ede­me­mek­ten dem vurdu. Hz. İbra­him fazla otur­ma­yıp tek­rar geri dön­me­ye karar ver­di­ğin­de ge­li­ni­ne:
‘Eşin ge­lin­ce ona, ih­ti­yar bir adam geldi ve sana eşi­ği­ni de­ğiş­tir­me­ni söy­le­di der­sin,’ der.
Hz. İsmail akşam evine gel­di­ğin­de bir gelen olup ol­ma­dı­ğı­nı sorar ve eşin­den bu ce­va­bı alın­ca:
‘O gelen ih­ti­yar benim babam Hz. İbra­him’di. Ben­den seni bo­şa­ma­mı is­te­miş,’ der ve eşini boşar…yu­kar­da­ki olayı bi­raz­da bu me­se­lin ışığı al­tın­da de­ğer­len­dir­mek ge­re­kir diye dü­şü­nü­yo­rum.
***
Ma­ra­buz’da sürüp giden ve bir türlü bit­mek bil­me­yen düş­man­lık­lar­dan bıkıp usa­nan bu sözü din­le­nir, hük­mü­ne uyu­lur aile 1957 yı­lın­da Ma­ra­buz’dan göç­me­ye karar ve­rir­ler. Her kav­ga­nın ar­ka­sın­dan iki ta­ra­fın­da yar­dım is­te­ği, halk ara­sın­da ha­tır­lı ve bir o ka­dar­da dev­le­tin ya­nın­da iti­bar­lı olan -üç göbek Muh­tar­lık eden- Me­mi­li Kaye, Haşim Ağa ve dahi Obbam la­ka­bıy­la anı­lan Osman (1913 - 26 Nisan 1981) kendi ara­la­rın­da yap­tık­la­rı is­ti­şa­re ne­ti­ce­sin­de bu göç ka­ra­rı­nı almak zo­run­da ka­lır­lar.’Biz bu köy­den göç­mez­sek or­ta­lık ya­tış­ma­ya­cak. Bize gü­ve­nip kav­ga­ya ka­rı­şan­la­rın sa­yı­sı her geçen gün ar­ta­rak devam edi­yor. Ya­ra­la­na­nı has­ta­ne­ye götür, ya­ra­la­ya­nı ka­ra­kol­dan çıkar, kav­ga­lı ta­raf­la­rı bir araya ge­ti­re­rek ba­rış­tır… bu daha ne­re­ye kadar sü­recek? Yi­ğit­li­ğin, doğ­ru­luk­tan daha fazla rağ­bet gör­dü­ğü yerde iyi ol­ma­nın yet­me­ye­ce­ği gün gibi aşi­kâr. En iyisi bizim göç­me­miz,’ di­ye­rek Ma­ra­buz’dan ay­rıl­ma­ya karar kı­lar­lar. Haşim ağa­nın üçü evli biri bekar olmak üzere dört oğ­lun­dan Bekir, Hacı Ahmet ve Yusuf kar­deş­ler Tanır ile Ma­ra­buz ara­sın­da saha -çi­pil- de­ni­len Hur­man Ça­yı­nın hemen yanı ba­şı­na yer­le­şir­ken, kar­deş­le­ri Ob­bam-Os­man- da gö­çü­nü Tanır’a in­di­rir.
****
İyilik ışık gi­bi­dir. Her şart­ta ışı­ma­ya devam eder.
Da­vet­li­ler ara­sın­da Türk ede­bi­ya­tı­nın Beyaz Kar­ta­lı mer­hum Ba­ha­et­tin Ka­ra­koç’unda -1930-2018- bu­lun­du­ğu bir grup ar­ka­daş 29 Ekim 2013 günü mer­hum Hacı Ahmet da­yı­nın o an kim­se­nin otur­ma­dı­ğı Saha’daki evi­nin bah­çe­sin­de pik­nik yap­mak için Hacı Ahmet oğlu Şair Haşim Ka­len­der’in da­ve­ti üze­ri­ne bir araya gel­miş­tik.
Söz sözü açtı ve söz kar­şı­lık­sız iyi­lik yap­ma­nın ne büyük bir erdem ol­du­ğu­na geldi. Haşim Ka­len­der bir yan­dan mi­sa­fir­ler için ha­zır­la­ma­ya ça­lış­tı­ğı ye­mek­le uğ­ra­şı­yor bir yan­dan da ko­nuş­ma­la­rı­mı­za kulak ve­ri­yor­du. Mi­sa­fir­le­ri­ne hiz­met et­mek­ten duy­du­ğu mem­nu­ni­ye­ti yü­zün­den gö­re­bi­lir­di­niz. İçten, sa­mi­mi ve is­tek­le ya­pı­lan bir uğ­ra­şıy­dı onun ki. Biz kendi ara­mız­da soh­be­ti iyice ko­yu­laş­tır­dı­ğı­mız bir sı­ra­da bize dö­ne­rek, ‘ar­ka­daş­lar’ dedi. ‘Rah­met­li babam mi­sa­fir­siz sofra açıp yemek ye­me­yi zarar sa­yar­dı. ‘Mi­sa­fi­rin yaşı olmaz, yaşı kaç olur­sa olsun mi­sa­fir her daim ev sa­hi­bin­den bü­yük­tür. Çünkü o Tanrı mi­sa­fi­ri­dir. Tanrı ta­ra­fın­dan gön­de­ri­le­ne karşı bü­yük­lük tas­la­mak, ha­fi­fe almak Allah’ın gü­cü­ne gider derdi.’ şek­lin­de bir anek­dot ak­tar­dı bize. Ne kadar naif, zarif ve kibar bir dü­şün­ce bi­çi­mi… Yunus Emre de ‘ya­ra­tı­la­nı se­ve­riz ya­ra­tan­dan ötürü’ ifa­de­si­nin en açık pra­ti­ği bu olsa gerek. Mi­sa­fi­ri bize gön­de­re­nin ha­tı­rı­nı say­mak, mi­sa­fi­re saygı gös­ter­mek…muh­te­şem bir ifade, muh­te­şem bir an­la­yış…
Tanır’lı ol­ma­sı­na rağ­men me­mu­ri­ye­ti se­be­biy­le Kah­ra­man­ma­raş’ta ika­met eden Bün­ya­min Boz­kurt -1962- isim­li ar­ka­daş Haşim Bey­den sonra söz ala­rak ço­cuk­ken ba­şın­dan geçen bir olayı an­lat­tı orda hazır bu­lu­nan­la­ra. Bün­ya­min beyin an­lat­tık­la­rı­nı da din­le­yin­ce bu mi­sa­fir­per­ver­li­ğin öy­le­si­ne bir şey ol­ma­dı­ğı­nı, ciddi bir du­yar­lı­lı­ğın, derin bir hik­me­tin ifa­de­si ol­du­ğu fikri her­ke­sin ortak ka­na­ati­ne dö­nüş­tü. Bün­ya­min bey biz­zat şa­hi­di ol­du­ğu aşa­ğı­da­ki olayı an­lat­tı. Şahit ol­ma­sı her­kes­te merak uyan­dır­mış­tı.
‘Ben Haşim beyin an­lat­tı­ğı mi­sa­fir­per­ver­li­ği biz­zat ya­şa­dım. Bugün bu anımı siz­ler­le pay­laş­mak­tan mut­lu­luk du­yu­yo­rum.’ Derin bir iç çekti, göz­le­ri bu­lut­lan­mış­tı. ‘Ha­yır­dır, nedir sana böyle iç çek­ti­ren?..’ diye sor­du­ğum­da, ‘Sorma Meh­met Hocam…’ der­ken, an­la­ta­ca­ğı şey­le­rin içine sığ­ma­ya­cak bü­yük­lük­te ol­du­ğu his­si­ni ve­ri­yor­du.
‘Henüz çocuk de­necek yaş­lar­day­dım…’ diye baş­la­dı tek­rar an­lat­ma­ya:
‘Bir gün, iki ar­ka­daş, Tanır’dan Ma­ra­buz is­ti­ka­me­ti­ne, Hur­man’ın kı­yı­sı­nı takip ede­rek olta ata ata iler­li­yor­duk. Ne hik­met­se, bu mev­ki­ye kadar tek bir balık dahi ya­ka­la­ya­ma­mış­tık. Bu­ra­ya gel­di­ği­miz­de, aç­lı­ğı­mı­zı gi­de­re­bil­mek için, yeşil so­ğan­la­rın­dan ek­me­ği­mi­ze katık yap­mak üzere, Haşim’in ba­ba­sı rah­met­li Ha­cah­met Da­yı­nın bos­ta­nı­na gir­dim. Tam so­ğa­nın ba­şı­na geç­miş­tim ki Ha­cah­met Dayı beni ko­lum­dan ya­ka­la­dı. ‘Ne ya­pı­yor­sun?’ dedi. Ben de ‘Acık­tık, balık da tu­ta­ma­dık; ek­me­ği­mi­ze katık olsun diye yeşil soğan ala­cak­tım…’ dedim. ‘Gel ba­ka­lım, eyle ko­la­yı var mı?’ di­ye­rek, beni şu köp­rü­den ge­çi­re­rek ev­le­ri­nin bu­lun­du­ğu ta­ra­fa doğru gö­tür­me­ye baş­la­dı. Doğ­ru­su­nu söy­le­mek ge­re­kir­se kork­muş­tum. ‘Yal­nız de­ği­lim, bir de ar­ka­da­şım var…’ de­mem­le, ‘Onu da çağır gel­sin!..’ dedi. Ar­ka­da­şı­ma ses­len­dim, o da geldi. Eve iyice yak­la­şın­ca ‘Oğlum Mâm­met!.. Ço­cuk­lar acık­mış; mi­sa­fi­rin bü­yü­ğü kü­çü­ğü olmaz. Şu oğ­la­ğı kes de biz de yi­ye­lim, onlar da…’ dedi. Bir oğlak kes­ti­re­rek bizim kar­nı­mı­zı do­yur­du. Ar­dın­dan, ‘Hah, işte şimdi gi­de­bi­lir­si­niz!..’ dedi. Bunu ha­ya­tım bo­yun­ca unu­ta­ma­dım. Her ne zaman söz cö­mert­lik­ten açıl­sa bu olayı an­la­tı­rım. Her tür­lü­sü­nü gör­düm de, iki ço­cu­ğa oğlak ke­se­ni­ni gör­me­dim… Yat­tı­ğı yer nur olsun!..’
Sö­zü­nü bi­tir­di­ğin­de an­lat­tı­ğı şey­den et­ki­len­me­yen hiç kimse yoktu ara­mız­da. Ger­çek­ten hik­met­li hi­ka­ye­ler ki­tap­la­rı­na ge­çecek bü­yük­lük­te bir olay­dı bu an­lat­tı­ğı.
Yu­ka­rı­da­ki ya­şan­mış­lık­tan yola çı­ka­rak Sö­be­çi­men’deki ha­di­se­ye dik­ka­ti­ni­zi tek­rar çek­mek is­ti­yo­rum. Mi­sa­fi­re bu na­zar­la bakan bi­ri­si­nin, mi­sa­fi­re Şükrü da­yı­nın ha­nı­mı gibi bakan bi­ri­ni bo­şa­ma­sı çok da ya­dır­ga­na­cak bir ha­di­se ol­ma­sa gerek.
***
Osman -Ob­bam- oğlu Haşim Ka­len­der aile­si­nin ka­dir­şi­nas­lı­ğı­nı, an­lat­ma­ya devam edi­yor.
‘Kö­tü­lük ken­di­ni giz­ler, iyi­lik­se ken­di­ni faş eder. İyi­li­ğin ay­dın­lı­ğı­nın or­ta­ya çık­ma­sı için ka­ran­lı­ğa ih­ti­ya­cı yok­tur. Oysa kö­tü­lük öyle mi?
Kö­tü­lü­ğün me­sa­isi ge­nel­de gün bat­tık­tan sonra baş­la­dı­ğı için ata­lar; ‘ge­ce­nin hay­rın­dan­sa sa­ba­hın şerri’ de­miş­ler. Bir yerde iş­le­rin yo­lun­da git­me­si için sa­de­ce bi­ri­le­ri­nin iyi ol­ma­sı yet­mi­yor. Or­ta­mın kirli ol­du­ğu yerde temiz gi­yin­men kir­len­me­ne mani ol­mu­yor. Kar­şı­nın an­la­dı­ğı dil­den ko­nuş­ma­nın ka­çı­nıl­maz ol­du­ğu anlar var­dır. Adam gü­cü­nü senin üze­rin­de de­ne­ye­rek iti­bar top­la­ma­ya ça­lı­şı­yor­sa, orada is­te­sen de ka­ça­ma­ya­ca­ğın ha­di­se­ler­le baş başa ka­lı­yor­sun. Bu üstü ka­pa­lı an­lat­tı­ğım se­bep­ler­le babam tam ye­di­de­fa El­bis­tan ce­za­evin­de yat­mak du­ru­mun­da kalır. Ye­din­ci kez gir­di­ği ce­za­evin­den çıkma vakti gel­di­ğin­de içer­den çıkar, daha ön­ce­den ka­rar­laş­tı­rı­lan yere ge­ti­ri­len atına binip, mav­ze­ri­ni ve mer­mi­le­ri­ni de ala­rak Ma­ra­vuz’a doğru yola çıkar.
Yaz günü Tanır’ın Ma­ra­vuz yo­lun­da­ki Ku­ru­han mev­ki­in­de yo­lu­na devam eder­ken, ar­ka­dan gelen ses­le­rin hiç far­kın­da olmaz.
Ge­len­le­rin at­la­rı­nın toy­nak­la­rı­nın çı­kar­dı­ğı ses­le­rin far­kı­na va­ra­rak dön­dü­ğün­de ise bir sürp­riz­le kar­şı­la­şır. Ge­len­ler bir yüz­ba­şı ve bir manga jan­dar­ma­dır çünkü. Yeni ceza evin­den çıkan, om­zun­da mav­zer, dö­şün­de çap­raz ta­kıl­mış fi­şek­lik­le bir yüz­ba­şı ve bir manga jan­dar­ma ile kar­şı­la­şan biri nasıl bir şaş­kın­lık içe­ri­si­ne dü­şer­se o da öyle şaş­kın­lık yaşar.Yüz­ba­şı ba­bam­dan tü­fe­ği ve mer­mi­le­ri ister ve:
‘Bizim gel­di­ği­mi­zi duy­du­ğun halde neden kaç­ma­ya ça­lış­ma­dın, bu dal­gın­lık niye?’ der. Babam;
‘Mal-i hülle efen­dim,’ der. Ko­mu­tan an­la­maz ve sorar:
‘Mal-i hülle ne ev­la­dım?’ der. Babam da:
‘Hayal ku­ru­yor­dum efen­dim,’ der.
‘Ne ha­ya­li ku­ru­yor­dun?’
‘Bu benim ye­din­ci defa ha­pis­ten çı­kı­şım. Usan­dım, bu sı­kın­tı­dan nasıl kur­tu­lu­rum, ço­cuk­la­rı­mı bu be­la­la­ra nasıl bu­laş­tır­mam, diye ka­fam­da hayal ku­ru­yor­dum.’
Nal­dö­ken de­ni­len yere var­dık­la­rın­da Ma­ra­buz ka­ra­ko­lu gö­rü­nür. Ko­mu­tan ba­ba­ma;
‘Ev­la­dım sen bu­ra­da biz­den ayrıl, evine git, biz ka­ra­ko­la gi­di­yo­ruz,’ der. Babam:
‘Ko­mu­ta­nım, ben bu­ra­da evime yal­nız ba­şı­ma gi­de­mem, düş­man­lar benim ce­za­evin­den çık­tı­ğı­mı öğ­ren­miş­ler­dir. Beni yolda pusu kurup öl­dü­rür­ler. Beni ba­ba­mın ya­nı­na, evi­mi­ze siz gö­tü­rüp tes­lim edin,’ der. Ko­mu­tan:
‘Peki ev­la­dım, biz seni ba­ba­na gö­tü­rüp evine tes­lim eder­sek sen ne ya­pa­cak­sın, tü­fe­ği­ni ve mer­mi­le­ri­ni biz aldık.’ der. Babam:
‘Yedi tane ke­çi­miz var, on­la­rı sa­ta­rım, tü­fek­le mermi alı­rım ko­mu­ta­nım,’ der.
Ko­mu­tan bu söz üze­ri­ne ba­ba­mın tü­fe­ği­ni ve mer­mi­le­ri geri verir. Mer­mi­le­ri ve­rir­ken as­ke­rin bi­ri­si ba­ba­mın mer­mi­le­rin­den bir ta­rak­lık çekip alır. Ko­mu­tan as­ke­rin mermi al­dı­ğı­nı görür ve ‘verin ev­la­dım ada­mın mer­mi­si­ni,’ der. Aka­bin­de babam as­ker­ler­den ay­rı­la­rak daha em­ni­yet­li bul­du­ğu gü­zer­gâh­tan Ma­ra­buz’a gelir.
Ka­ra­kol ko­mu­ta­nı ka­ra­kol­da­ki iş­le­ri­ni bi­tir­dik­ten sonra as­ker­ler­le be­ra­ber muh­ta­rın evine mi­sa­fir olmak için yola çı­kı­yor. Ba­ba­mın ba­ba­sı dedem Haşim ağa o zaman muh­tar­mış. Bu arada babam yolda ba­şın­dan geçen bu ha­di­se­den de­de­me hiç bah­set­mi­yor.
Ak­şa­mü­ze­ri ka­ra­kol ko­mu­ta­nı yüz­ba­şı ve as­ker­ler de­de­min evine ge­li­yor­lar. O za­man­ki adet üzere ba­bam­da koşup mi­sa­fir iner­ken ge­rek­li hür­me­ti gös­te­re­rek ko­mu­ta­nı atın­dan in­di­ri­yor. Ko­mu­tan selam verip iner­ken ba­kı­yor ki 3-4 saat önce ya­ka­la­dı­ğı ve tü­fe­ği­ni alıp tek­rar ver­di­ği insan.’ Oo ev­la­dım, sen ne iş gö­rü­yor­sun bu­ra­da, biz muh­ta­rın evine gel­dik,’ diyor. Babam da;’ben muh­ta­rın oğ­lu­yum,’ diyor. O gün ko­mu­tan ve as­ker­ler ba­ba­mın ve de­de­min mi­sa­fi­ri olu­yor­lar.
Babam bir ön­ce­ki gün ba­şın­dan ge­çen­le­ri an­la­tı­yor. Dedem oğ­lu­na karşı ya­pı­lan bu ik­ra­mı kar­şı­lık­sız koy­ma­nın doğru ol­ma­dı­ğı­nı dü­şü­ne­rek o zaman evde bu­lu­nan Acem ha­lı­sı­nı sarıp atın ter­ki­si­ne ko­yu­yor. Yüz­ba­şı sa­bah­le­yin ata bi­ne­cek­ken ter­ki­de­ki ha­lı­yı gö­rü­yor.’Haşim ağa, bu ne?’ diyor. Dedem,’Yüz­ba­şım, sen oğ­lu­mu ya­ka­la­yıp tek­rar bı­rak­mış­sın, bu bizim size he­di­ye­miz olsun,’ diyor. Yüz­ba­şı almak is­te­me­yin­ce dedem, ‘o zaman oğ­lu­mu al götür, tek­rar dö­ve­rek tü­fe­ği­ni al,’ diyor. ‘İyi­le­rin kadri bi­li­nir­se, iyi­lik ya­pan­la­rın sa­yı­sı artar. Ben de sen de bi­li­yo­ruz ki oğ­lu­ma yap­tık­la­rın için bir kar­şı­lık bek­le­ye­rek yap­ma­dın. Hiç şüp­he­siz ya­pı­lan iyi­li­ğin Hakk ka­tın­da bir de­ğe­ri mut­la­ka var­dır ama kulu ta­ra­fın­dan da fark edil­me­si daha çok ho­şu­na gider. Bunu bize çok görme.’ Bu açık­la­ma kar­şı­sın­da yüz­ba­şı çok et­ki­le­ni­yor, de­de­me te­şek­kür ede­rek ve­da­la­şı­yor­lar.
De­de­min ve ba­ba­mın ba­şın­da geçen bunun gibi on­lar­ca hi­kâ­ye var.
İşte 1957’de bu ve buna ben­zer ha­di­se­ler­den uzak­laş­mak için Tanır’a gö­çü­yor babam.
Tanır gibi tu­tu­cu bir yerde Ta­nır­lı­lar ta­ra­fın­dan ka­bul­le­nil­me­si fazla uzun sür­mü­yor.
İlk gel­di­ği va­kit­ler dö­şe­ği­nin al­tın­dan eksik et­me­di­ği mav­ze­ri­nin artık ge­rek­siz ol­du­ğu­nu dü­şü­ne­rek ilk fır­sat­ta ondan kur­tul­du.
Köy­de­ki üç-beş köy oda­sın­dan bi­ri­si­de bize aitti. Biz­ler­de gelen mi­sa­fir­le­re hiz­met eder­dik. Odaya gelen her mi­sa­fi­re çay ve kahve ikram edi­lir, bunun dı­şın­da ta­ba­ka­sı­na da tütün ko­nu­lur­du. Maddi du­ru­mu ba­bam­dan daha iyi olan köy oda­mı­zın mü­da­vim­le­rin­den bi­ri­si­nin ta­ba­ka­sı­na tütün kor­ken biraz gev­şek koy­du­ğu­mun far­kı­na varan babam, ‘oğlum, iyice tü­tü­nün üze­ri­ne bas, ta­ba­ka­mı ver­dim­de Obbam’ın oda­sın­da tü­tü­nü gev­şek koy­du­lar de­dirt­me,’ dedi.
Babam Haşim de­dem­den ne gör­düy­se aynı adet­le­ri ya­şa­dı­ğı Tanır’da devam et­tir­di. Anam –Mer­yem- ba­ba­mın em­mi­si kı­zıy­dı. Mi­sa­fi­re hiz­met eder­ken anam da babam kadar is­tek­li dav­ra­nır­dı. Daha bir gün zor­sun­du­ğu­nu be­lir­ten bir çift sö­zü­ne rast­la­ma­dım. Akşam ol­du­ğu vakit babam biz­le­ri,’hele gidin bakın, dı­şa­rı­dan gelen mi­sa­fir varsa alıp eve gelin,’ diye yol­lar, biz de akşam na­ma­zı ce­ma­ati­nin so­nu­na kadar bek­ler, varsa mi­sa­fi­ri alıp eve ge­ti­rir­dik.
Hatta biz ge­tir­me­sek bile Ta­nı­ra gelen mi­sa­fir­le­ri köy­lü­ler bizim eve yön­len­di­rir­ler­di. Buna örnek olsun diye şu ka­da­rı­nı da an­la­ta­yım. Köyde Kıyan abi diye bir adam vardı. O, köyde gör­dü­ğü di­len­ci­le­ri bizim evi işa­ret ede­rek, ‘bu­ra­sı benim ba­ba­mın evi,’ diye ge­ti­rip bizim eve yön­len­di­rir­di.
Yine böyle bir günde akşam gön­der­di­ği mi­sa­fir­ler­den bi­ri­si ba­ba­ma hi­ta­ben,’Obbam, senin Kıyan diye bir oğlun var ya, bizi bu­ra­ya o gön­der­di,’ diyor. Babam da’o benim oğlum değil ama kom­şum, se­ve­rim,’ diyor. Bizde ba­ba­mız­dan böyle gör­dük.
Belli bir dönem dı­şa­rı­da mav­ze­ri om­zun­dan evde ise dö­şe­ği­nin al­tın­dan eksik et­me­yen babam, biz­le­ri eli­mi­ze silah al­ma­dan bü­yüt­tü. Benim aklım yetti ye­te­li evi­mi­zin ka­pı­sı hiç ki­lit­len­me­di. ‘Oğlum kilit dost işi, düş­man du­va­rı da yarar. Oğul, esas me­zi­yet yi­ğit­lik­te değil, doğ­ru­luk­ta giz­li­dir,’ derdi.
Dedem Haşim ağaya, ba­ba­sı Me­mi­li Kaye de söyle der­miş;
‘Ku­ru­nun ya­nın­da yaş yan­sa­da, yaşın yanı sıra ku­ru­nun ye­şer­di­ği gö­rül­müş şey değil.’
Ma­ale­sef mun­dar mus­mul ol­maz­ken, mus­mul mun­dar olu­yor. Bu yüz­den iyi­nin, gü­ze­lin, doğ­ru­nun çok daha fazla dik­kat et­me­si ge­re­ki­yor.’
Haşim Ka­len­der’in an­lat­tık­la­rı bun­dan iba­ret değil şüp­he­siz ki. Sözü ge­re­ğin­den fazla uzat­ma­dan hi­ta­ma er­di­re­lim dü­şün­ce­siy­le şim­di­lik bu ka­dar­la ye­ti­ne­lim.
O güzel gün­le­rin öz­le­miy­le ba­ka­lım şa­irin dili neler söy­le­di.
Cümle geç­miş­le­ri­mi­ze rah­met di­lek­le­rim­le…

Gelen geldi geçen geçti dün­ya­dan
Kimi irem kimi nara yü­rü­dü,
Ecel ile uyan­dı­lar rü­ya­dan
Kimi kolay kimi zora yü­rü­dü.

Gönül denen kuşu kafes tut­ma­dı
Kimi haram, kimi helal yut­ma­dı
Kimi doğ­ru­la­ra eğri kat­ma­dı
Kimi yâre kimi yara yü­rü­dü.

İnsan çeşit çeşit yer damar damar
Gönül bah­çe­si­ni aşk eder imar
Zan­net­me her Sinan ola­cak mimar
Kimi hana kimi tara yü­rü­dü.

As­lı­mız top­rak­tır nes­li­miz âdem
Neyi ye­tiş­tir­dik top­ra­ğız madem
Yan yana bü­yü­yor alıç­la badem
Kimi dolu kimi kara yü­rü­dü.

Is­tı­rap du­ya­nın akar göz­ya­şı
İlahi rı­za­dır her işin başı
Su sön­dür­mez her ya­kı­lan ataşı
Deyip geçti Gö­zü­ka­ra yü­rü­dü.

Not: bu met­nin oluş­ma­sın­da bize kay­nak­lık eden Osman oğlu Emek­li Öğ­ret­men Haşim (1952), Hacı Ahmet Oğlu şair Haşim (1962), Bekir oğlu ozan Seydi Ka­len­der (1962)’e çok te­şek­kür ede­rim.
[1] Ka­ran­lık iş: Ka­nu­na muhal, usul­süz
[2] Cö­mart: Eli açık
[3] Dev­li­si gün: Bir son­ra­ki gün
[4] Medet: Yar­dım
[5] Ko­yun­gö­zü: Pa­pat­ya
[6] Aççı: Bin­bo­ğa dağ­la­rın­da Ma­ra­buz köy­lü­le­ri­nin çık­tı­ğı bir yayla ismi
[7] Bibi: Hala
[8] Sek­lem: İçi dolu çuval
[9] Ren­de­ye ben­zer bir ma­ran­goz aracı.